Πριν από 25 χρόνια περίπου, στα πλαίσια μιας προσπάθειας της Πολιτείας για την αναβάθμιση των λειτουργιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ξεκίνησε η ουσιαστική λειτουργία των Τοπικών Ενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Ε.Δ.Κ.).
Αρωγός της Πολιτείας σε αυτή την κατεύθυνση υπήρξε η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ανάπτυξης (Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.), η οποία μέσα από μια προγραμματική σύμβαση με το Υπουργείο Εσωτερικών ανέλαβε το έργο ανασύστασης των ΤΕΔΚ με την συγκρότηση σύγχρονων διοικητικών-επιχειρησιακών μονάδων, στελεχωμένων με επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό.
Μετά από αυτή την εξέλιξη, οι ΤΕΔΚ, ως όργανα που δεν ανήκαν στον στενό δημόσιο τομέα, μπορούσαν να λειτουργήσουν ευέλικτα, γρήγορα και αποτελεσματικά, αναπτύσσοντας για πρώτη φορά την υποστήριξη του αναπτυξιακού και κοινωνικού ρόλου των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Για να επιτευχθεί αυτό, πρώτος στόχος τότε ήταν η αντιμετώπιση της πολυδιάσπασης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε 6.000 περίπου Δήμους και μεσαίες έως πολύ μικρές κοινότητες, ανίσχυρα διοικητικά κύτταρα για να μπορέσουν να λειτουργήσουν επιτελικά και ανταγωνιστικά , όπως το απαιτούσαν οι συνθήκες μετά την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ένας άλλος σημαντικός ρόλος των ΤΕΔΚ ήταν να ωριμάσουν τις συνθήκες για τη δημιουργία του β’ βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που αποτελούσε πάγιο θεσμικό έλλειμμα της χώρας μας τότε, και στο βάθος του χρόνου η προετοιμασία για την ολοκλήρωση της Διοικητικής Μεταρρύθμισης, που επί των ημερών μας συντελέστηκε με τη δημιουργία των ισχυρών Δήμων και της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.
Μια άλλη σημαντική παράμετρος της λειτουργίας των ΤΕΔΚ ήταν η πιλοτική υλοποίηση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, η εξοικείωση της ελληνικής κοινωνίας (ατόμων και θεσμών) με αυτά τα προγράμματα, που πρώτη φορά υλοποιούνταν στην Ελλάδα και δεν υπήρχε καμία εμπειρία ή εξοικείωση των εργαζομένων στη Διοίκηση με τέτοια προγράμματα.
Για λόγους συντομίας, αναφερόμαστε μόνο σε μερικά επιτελικά - κομβικά σημεία της λειτουργίας των ΤΕΔΚ και όχι σε πλήθος άλλων δράσεων.
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι το πρώτο πείραμα παρέμβασης σε θέματα αναπτυξιακού προγραμματισμού έγινε λίγο πιο πριν την περίοδο εκείνη με τη δημιουργία των Διευθύνσεων Προγραμματισμού στις Νομαρχίες και τη στελέχωσή τους με προσωπικό που δεν αντεπεξήλθε ακριβώς στις προσδοκίες που είχε η πολιτεία, κύρια στον τομέα της κινητοποίησης του ενδογενούς δυναμικού (ανθρώπινων πόρων, τοπικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων), λόγω της σύντομης αφομοίωσης του προσωπικού αυτού στο δημοσιοϋπαλληλικό κλίμα.
Βλέποντας λοιπόν αυτοκριτικά το παρελθόν, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στα εξής συμπεράσματα:
- Σε μεγάλο ποσοστό οι ΤΕΔΚ και τα άλλα συλλογικά όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αντεπεξήλθαν στον ρόλο και στις υποχρεώσεις για τις οποίες είχαν ταχθεί στον αρχικό σχεδιασμό.
- Πράγματι, μετά από μια μακρόχρονη αλλά και σύντομη εν συγκρίσει με τις επιτεύξεις περίοδο, η Ελλάδα σήμερα βιώνει μια μεγάλη Διοικητική Μεταρρύθμιση. Συγκεκριμένα:
- Προχωρήσαμε στη συγκρότηση των ισχυρότερων Δήμων.
- Λειτούργησε η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση.
- Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ανάμεσα στους φορείς υλοποίησης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και σημαντικών έργων υποδομής.
- Υλοποιεί ένας πλήθος αρμοδιοτήτων.
- Είναι ο κυρίαρχος αναπτυξιακός φορέας σε επίπεδο Τοπικού Αναπτυξιακού Προγραμματισμού.
- Έχει πλέον μια ισχυρή φωνή στις διεκδικήσεις της προς την Κεντρική Διοίκηση, προτείνει και απαιτεί.