ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΠΕΔΔΕ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΕ Η ΠΕΔΔΕ ΜΕ ΘΕΜΑ "ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ"
ΣΑΒΒΒΑΤΟ 11 ΙΟΥΝΙΟΥ
13.30 – 14.30 ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
Κύριε Αντιπεριφερειάρχη,
Κύριε Καθηγητά,
Κυρία Ριζογιάννη,
Κύριε Ρουμελιώτη,
Κύριε Καρτάλη,
Αγαπητοί Δήμαρχοι, εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης και Σύνεδροι,
Σας καλωσορίζω εκ μέρους της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Δυτικής Ελλάδας σε αυτή την επίκαιρη και σημαντική συνάντηση διαλόγου.
Ευχαριστούμε για την παρουσία τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτική Προστασίας και τον προσκαλούμε σε μια ιδιαίτερη συνάντηση στην Περιφερειακή Ένωση των Δήμων να συζητήσουμε επί του πρακτέου για την περιοχή της Δυτικής Ελλάδας που είναι ίσως η πιο ευαίσθητη και ευάλωτη σε καταστροφές στη χώρα.
Κυρίες και Κύριοι, αγαπητοί συνάδελφοι,
ΠΡΩΤΟΝ συνειδητά επιλέξαμε και οργανώσαμε αυτή την ενότητα διαλόγου για την πολιτική προστασία και τη μείωση κινδύνων καταστροφών Δυτική Ελλάδα:
ΕΠΕΙΔΗ οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στους Δήμους μας και στην Κοινωνία είναι τεράστιες.
ΕΠΕΙΔΗ στη Δυτική Ελλάδα οι πολίτες και οι ΟΤΑ της περιοχής μας έχουμε δεινοπαθήσει από τις καταστροφές και δεν έχουμε συνέρθει από τις συνέπειές τους, ενώ ακόμα περιμένουμε τα κονδύλια αποκατάστασης από το ταμείο Μολυβιάτη.
Και ΓΙΑΤΙ η μέχρι τώρα θεσμική και οργανωτική θωράκιση της χώρας έναντι των φυσικών καταστροφών απεδείχθησαν ανεπαρκείς και εγκυμονούν φοβερούς κινδύνους για νέες καταστροφές στο μέλλον
Την επαύριο της καταστροφής της Ηλείας και της Αιγιαλείας το 2007 είχαμε ένα πρωτοποριακό Συνέδριο της ΚΕΔΕ τότε στην Κυλλήνη όπου πήραμε αποφάσεις για την επιτακτική ανάγκη αναδιοργάνωσης κράτους και αυτοδιοίκησης στην πολιτική προστασία. Παρατηρούμε ότι δυστυχώς για τη χώρα τα παθήματα του 2007 δεν έγιναν ακόμα μαθήματα.
Με τον καθηγητή Λέκκα έχουμε συζητήσει ήδη από το 2007 για την ανάγκη ενίσχυσης των ΟΤΑ. Θυμόμαστε καλά τις μελέτες για την Πολιτική Προστασία που έκανε Το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ), από τα οποία ελάχιστα εφαρμόστηκαν, οι προτάσεις έμειναν αναξιοποίητες και χωρίς αποτέλεσμα, ενώ έκτοτε αγνοείται η Αυτοδιοίκηση.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ Η Περιφερειακή Ένωση Δήμων ΠΕΔΔΕ τις παραμονές της φοβερής καταστροφής στο Μάτι παρουσίασε τα πορίσματα του έργου CiProEffect στην ηγεσία της πολιτικής προστασίας και της πυροσβεστικής. Η δουλειά αυτή της ΠΕΔ παρουσιάστηκε ενώπιον παντός εμπλεκόμενου στο σύστημα πολιτικής προστασίας, τότε στο Συνέδριο Περιφερειακής Ανάπτυξης και ενώ έπρεπε να βραβευτεί ως πρότυπο, εντούτοις έμεινε στο συρτάρι των κυβερνώντων χωρίς αναγνώριση ή στήριξη, αλλά αγνοήθηκαν οι προτάσεις μας.
Συνεχώς εντοπίζονται και επιρρίπτονται πολύ εύκολα ευθύνες στους Δήμους και τους Δημάρχους ενώ τα εθνικά, περιφερειακά και νομαρχιακά όργανα λειτουργούν μόνο υποτυπωδώς και είναι αδύναμα να χαράξουν και να εφαρμόσουν πολιτική για την αντιμετώπιση των σύνθετων κινδύνων.
Είναι αδύνατον να ανταπεξέλθουμε στις υποχρεώσεις μας ως Αυτοδιοίκηση στην πολιτική προστασία. Και δεν είναι αποκλειστική ευθύνη των Δημάρχων και των Αντιδημάρχων η αντιμετώπιση κινδύνων όταν έχουμε τον πιο πενιχρό και απαρχαιωμένο εξοπλισμό, ανεπαρκές προσωπικό και τα λιγότερα μέσα στη διάθεσή μας από όλο το εθνικό σύστημα πολιτικής προστασίας. Αυτό πρέπει να αλλάξει και δεν μπορεί η αυτοδιοίκηση να ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΞΙΛΑΣΤΗΡΙΟ ΘΥΜΑ για τις τραγικές ελλείψεις στην πρόληψη από όλους τους εμπλεκόμενους, είτε είναι οι φορείς της χωροταξικής πολιτικής, τα Δασαρχεία, οι φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, οι ιδιώτες.
ΤΡΙΤΟΝ Επιπλέον όλων αυτών το θέμα μας συνδέεται άρρηκτα και επιτακτικά με το τεράστιο θέμα της Κλιματικής Αλλαγής και της Ανάγκης μετάβασης στην κλιματική και ανθρακική ουδετερότητα και στην Κλιματική Προσαρμογή. Η μετάβαση μας σε μια πιο ανθεκτική κοινωνία, με επαρκείς πόρους, ικανότητες και δυνατότητες διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων στο τοπικό επίπεδο είναι πια το βασικό στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε τα επόμενα χρόνια της ογκούμενης κλιματικής απειλής και των πολλαπλών κινδύνων—φυσικών κινδύνων, κρίσεων δημόσιας υγείας και τελευταία γεωπολιτικών κινδύνων και αναταραχής.
Ο πρόσφατα ψηφισμένος Εθνικός Κλιματικός Νόμος 4936/27-5-2022 με τον ΤΙΤΛΟ «Μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, επείγουσες διατάξεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και την προστασία του περιβάλλοντος» απαιτεί όπως όλες οι παγκόσμιες και ευρωπαϊκές δεσμεύσεις να γίνουν βαθιές τομές και αλλαγές. Τα Σχέδια προσαρμογής Εθνικό (ΕΣΠΚΑ), Περιφερειακό (ΠΕΣΠΚΑ) και τα Τοπικά είναι απαραίτητα αλλά δεν είναι εναρμονισμένα μεταξύ τους όταν η αναθεώρησή τους προβλέπεται ανά 10ετία για το εθνικό, 7ετία για το περιφερειακό και 5ετία για το τοπικό.
Ο Κλιματικός Νόμος κινείται στο ίδιο μοτίβο της αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων χωρίς λεφτά. Φορτώνει την ευθύνη στους Δήμους με το Άρθρο 16 για τα Δημοτικά Σχέδια Μείωσης Εκπομπών (ΔηΣΜΕ) χωρίς κουβέντα για επιστημονικό προσωπικό και χωρίς καμία μεταφορά πόρων για την υλοποίηση του αντικειμένου (όπως απαιτεί το Άρθρο 102 του Συντάγματος) και με την απειλή της εξαίρεσης από όλες τις χρηματοδοτήσεις ενεργειακής αναβάθμισης αν δεν συμμορφωθούμε μέχρι το Μάρτη του 2023.
ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ: ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ
Στο Άρθρο 21 του Κλιματικού νόμου, όπου με το ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ «ΓΚΡ-ΕΚΟ-ΑΪΣΛΑΝΤΣ» (όπως ονόμασαν το καινούργιο ειδικό Στρατηγικό Πλαίσιο για τα ελληνικά νησιά - GR-eco islands») επιδοτείται από το Εθνικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα, το ΕΣΠΑ και το Πράσινο Ταμείο η κλιματική μετάβαση και ο ενεργειακός εκσυγχρονισμό μόνο για τα νησιά.
ΞΕΧΑΣΑΝ ότι εκτός από νησιά υπάρχουν και ορεινές περιοχές στην Ελλάδα με ειδικά γεωγραφικά μειονεκτήματα του Άρθρου 102 παρ.1 του Συντάγματος , που αντιμετωπίζουν την πλήρη ερήμωση με το τεράστιο και εξοντωτικό ενεργειακό κόστος με χιόνια, με κρύο, τεράστιο κόστος θέρμανσης.
Επομένως ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΩΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ. Ό,ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΆΡΘΡΟΥ 21 ΓΙΑ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΝΑ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ.
Δεν ΤΟ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ η μετάβαση σε καθαρή και φτηνή ενέργεια να αποτελεί ΠΡΟΝΟΜΙΟ μόνο για τους λίγους και να καταδικάζονται να πληρώνουν το τεράστιο κόστος του πετρελαίου και αερίου οι κτηνοτρόφοι, οι επιχειρήσεις και οι κάτοικοι στα ορεινά.
Οι πόροι από τους φόρους άνθρακα να πάνε για τους σκοπούς που προβλέπονται και να στηρίξουν την προσαρμογή.
ΤΕΤΑΡΤΟΝ Οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις του συστήματος πολιτικής προστασίας με τον Καλλικράτη και τον ν. 4662 του 2020 «Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, αναδιάρθρωση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, αναβάθμιση συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας, αναδιοργάνωση του Πυροσβεστικού και άλλες διατάξεις», απαιτούν την ανάληψη ρόλου από την τοπική αυτοδιοίκηση σε μεγαλύτερη κλίμακα από ότι στο παρελθόν.
ΠΩΣ ΘΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΔΕ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΣΤΑ ΧΑΡΤΙΑ όταν η Αυτοδιοίκηση έχει να αντιμετωπίσει τεράστιες ελλείψεις και σκοντάφτει στις παθογένειες ενός συστήματος διαχείρισης παρωχημένου, με έμφαση στην καταστολή και πολύ μικρό μερίδιο δαπάνης και επένδυσης σε συστήματα και μέτρα πρόληψης με τη συμμετοχή των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ και των τοπικών κοινωνιών.
Τα χρήματα της ΣΑΤΑ παραμένουν πενιχρά είτε σε επίπεδο αστικών δήμων, είτε για Δήμους της ενδοχώρας που καλούμαστε με 60 και 70 χιλιάδες ευρώ να προστατεύσουν από καταστροφές 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Την ίδια στιγμήπου οι περισσότεροι μικροί Δήμοι είναι τυχεροί αν έχουν μείνει με ΜΙΣΟ υπάλληλο πολιτικής προστασίας για να κάνει την πολύτιμη δουλειά της πρόληψης—από το κεντρικό κράτος προσλαμβάνονται αποκλειστικά 550 «δασοκομάντος» σε ρόλο «σούπερμαν».
Πως θα προλάβουμε τις καταστροφές των δασών όταν η πίστωση στα Δασαρχεία είναι 10.000 ευρώ για παράδειγμα για όλο το Δήμο Καλαβρύτων που η μισή έκταση είναι Περιοχή Νatura και τα Ορεινά Συγκροτήματα XΕΛΜΟΥ- ΕΡΥΜΑΝΘΟΥ.
ΠΩΣ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ;
Με τα Σχέδια Λεκανών Απορροής Ποταμών που είναι ανεφάρμοστα;
Με τον ΟΦΥΠΕΚΑ που έχει τώρα επιφορτιστεί με συντονιστικό ρόλο αλλά ελάχιστο έργο έχει επιτλέσει και ελάχιστο προϋπολογισμό και πόρους έχει διαθέσει για τις ορεινές περιοχές;
Με τις προβλέψεις των περιφερειακών και χωροταξικών σχεδίων που είναι ΑΝΕΦΑΡΜΟΣΤΑ.
ΠΩΣ υλοποιούνται οι ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΤΟ ΠΕΣΠΚΑ (ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ) για τη Δυτική Ελλάδα. Έχει καλυφθεί χρηματοδοτικά ή είναι μετέωρο;
Ζήτησα στην επιστολή μου από τον κύριο Υπουργό να συζητήσουμε για μια πιο δυναμική και οργανωμένη παρέμβαση της Πολιτικής Προστασίας στη Δυτική Ελλάδα. Ξεκινώντας από τους τρεις τόπους που αποτελούν πολιτιστικό κεφάλαιο - κιβωτούς του ελληνισμού : την Αρχαία Ολυμπία, το Μεσολόγγι, τα Καλάβρυτα και οι οποίοι έχουν πληρώσει βαρύ τίμημα από τις φυσικές καταστροφές. Να σχεδιάσει και να διευκολύνει η πολιτική ηγεσία ειδική παρέμβαση που να αποτελέσει έναυσμα και πρότυπο για την ανθεκτικότητα σε όλη τη Δυτική Ελλάδα και σε όλη τη χώρα και γιατι όχι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Τα κονδύλια υπάρχουν και μπορούν να εξευρεθούν, είτε μέσω του Ταμείου Ανθεκτικότητας είτε μέσω του Ειδικού Τομεακού Προγράμματος για την Πολιτική Προστασία του ΕΣΠΑ 2021-2027. Αντίστοιχες παρεμβάσεις έχουν γίνει σε Βόρεια Εύβοια, στην Αττική και αλλού. Βλέπω επίσης ότι ενεργοποιείται το σύστημα με ασκήσεις προετοιμασίας με τη συμμετοχή της αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Πολιτισμού, όπως την περασμένη εβδομάδα στην Αρχαία Ολυμπία. Οφείλουμε όχι μόνο να κλιμακώσουμε τις προσπάθειες, αλλά να συμπεριληφθεί άμεσα η αυτοδιοίκηση στην ενίσχυση ικανοτήτων στην πολιτική προστασία με υλικό, προσωπικό και πόρους.
Τα θέματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι αρκετά:
1) Άμεση Ενίσχυση του προσωπικού και των πόρων που διαθέτουν οι Δήμοι στην Πολιτική Προστασία. Από τα στοιχεία που έχουμε στην ΠΕΔ οι Δήμοι μας παλεύουν με ελάχιστο προσωπικό, με αποχωρήσεις και κυρίως με ελάχιστους πόρους στην Πολιτική Προστασία.
Αυτή την τεράστια πρόκληση τη βιώνουν καθημερινά οι Δήμαρχοι που είναι μαζί μας (Θόδωρος Μπαρής, Δήμαρχος Ερυμάνθου, Σπύρος Κωνσταντάρας, Δήμαρχος Θέρμου).
Περιμένουμε με προσοχή την ομιλία του εκλεκτού επιστημονικού συμβούλου της ΚΕΔΕ και προέδρου του ΟΑΣΠ του καθηγητή κ. Ευθύμη Λέκκα. Είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει όσο λίγοι το θέμα κρίσεις φυσικών καταστροφών και την αντιμετώπιση, για να μας πει αν όντως μπορούμε οι Δήμοι να υλοποιήσουμε επιχειρησιακά σχέδια με το σημερινό επίπεδο πόρων και δυνατοτήτων και τι διαφορετικό θα πρέπει να κάνουμε.
2) ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΙΟΥ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ για την προώθηση της γνώσης και έρευνας σχετικά με το μέγεθος της απειλής από την Κλιματική Αλλαγή και τις Φυσικές Καταστροφές και εφαρμοσμένη μελέτη στρατηγικών αντιμετώπισης. Χρειαζόμαστε παρατηρητήριο για την προσαρμογή σε Κλιματική Αλλαγή και την Ανάλυση Κινδύνων όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο όπως προβλέπει ο Κλιματικός Νόμος. Πώς θα υλοποιηθούν οι παρεμβάσεις χωρίς έρευνα πεδίου, χωρίς τοπικό επιστημονικό δυναμικό και εποπτεία; Είναι καλό ότι είναι εδώ ο αντιπεριφερειάρχης Έρευνας και Καινοτομίας για να δούμε πως η Περιφέρεια μπορεί να στηρίξει μέσα από καινοτόμα προγράμματα στην υλοποίηση του Περιφερειακού Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή και στις παρεμβάσεις για την ανθεκτικότητα πόλεων, οικισμών και υποδομών.
3) Παρεμβάσεις ανασυγκρότησης στις πληγείσες περιοχές. Οι τεράστιες πληγές από τις φυσικές καταστροφές που έχουν υποστεί οι Δήμοι στη Δυτική Ελλάδα παραμένουν ανεπώλουτες. Αυτό πρέπει να καταγραφεί από τους κεντρικά αρμόδιους γιατι ξεφεύγει από τις δυνατότητες και ικανότητες της αυτοδιοίκησης. Πρέπει να δούμε τι ανάγκες υπάρχουν, γιατί οι παρεμβάσεις του παρελθόντος απέτυχαν να αντιστρέψουν την κρίση και την πληθυσμιακή κατάρρευση της ενδοχώρας μετά τις καταστροφές (όπως π.χ. με το Ταμείο Μολυβιάτη) και κυρίως πως να σχεδιαστεί τώρα ένα σοβαρό ειδικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης για τις πληγείσες περιοχές που δεν έχουν ανακάμψει 10 και 20 χρόνια μετά τις καταστροφές και κινδυνεύουν από την απόλυτη εγκατάλειψη και ερημοποίηση.
4) Επικοινωνία, οργάνωση, διάλογος και συμμετοχή. Η ΠΕΔ με όσα μέσα διαθέτει ανέλαβε μετά το 2007 την πρωτοβουλία CiProEffect ένα πρωτοπόρο πιλοτικό και ψηφιακό σύστημα για την οριζόντια συνεργασία των 19 Δήμων στην προετοιμασία των δομών, των σχεδίων και των ενεργειών πολιτικής προστασίας που ολοκληρώθηκε το 2015. Έχουμε μαζί μας τον κ. Καραμόσχο, τον ειδικό σύμβουλο ΟΤΑ για να μας αναλύσει το παράδειγμα του CiProEffect και τις ανάγκες προσαρμογής στα νέα δεδομένα.
Σήμερα αναλογιζόμενοι τις εξελίξεις ετοιμαζόμαστε να εκσυγχρονίσουμε την πλατφόρμα υποστήριξης της προετοιμασίας των επιχειρησιακών σχεδίων, με ανάλυση κινδύνων και επιστημονικές εκδηλώσεις συναντήσεις ενημέρωσης μαζί μετά τον ν. 4662. Οι Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων μπορούν και πρέπει να στηριχτούν στην προσπάθειά τους αυτή.
Με αυτές τις σκέψεις, σας καλωσορίζω όλες και όλους στη συνάντηση και εύχομαι να έχουμε μια πολύ εποικοδομητική συνάντηση που θα οδηγήσει σε σημαντικές κοινές πρωτοβουλίες.
Ας ακούσουμε το μήνυμα του κυρίου Υπουργού.
